Khủng hoảng lương thực toàn cầu là tình trạng nguồn cung lương thực không đủ đáp ứng nhu cầu của xã hội, gây nguy hiểm đến tính mạng và sinh kế của con người, hoặc cả hai trong một khu vực hoặc quốc gia. Năm 2023, thế giới đang phải đối mặt với nhiều thách thức và rủi ro về an ninh lương thực, do sự kết hợp của nhiều yếu tố như: xung đột, biến đổi khí hậu, dịch bệnh, cú sốc kinh tế, sự biến đổi của dân số và tiêu dùng, sự suy giảm của nguồn tài nguyên và môi trường. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ phân tích những nguyên nhân, hậu quả và giải pháp cho nguy cơ khủng hoảng lương thực toàn cầu năm 2023.
Nguyên nhân khủng hoảng lương thực toàn cầu
- Xung đột: Xung đột là một trong những yếu tố chủ yếu gây ra khủng hoảng lương thực. Theo Liên hợp quốc, từ tháng 4-6/2023, khoảng 6,6 triệu người ở Somalia đã phải đối mặt với tình trạng mất an ninh lương thực. Tình hình đặc biệt nghiêm trọng ở các vùng nông thôn. Somalia chỉ là một trong rất nhiều quốc gia đang phải chống chọi với cuộc khủng hoảng lương thực, hiện đang ngày một lan rộng trên thế giới. Xung đột gây ra sự phá hủy của cơ sở hạ tầng, sự di dân bắt buộc, sự thiếu hụt của viện trợ nhân đạo, sự gián đoạn của chuỗi cung ứng và thị trường lương thực.
- Biến đổi khí hậu: Biến đổi khí hậu là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến an ninh lương thực. Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên hợp quốc (FAO), biến đổi khí hậu có thể làm giảm sản lượng nông nghiệp toàn cầu từ 2% đến 6% vào năm 2050. Biến đổi khí hậu gây ra những hiện tượng thời tiết cực đoan như hạn hán, lũ lụt, bão, nóng lên toàn cầu, biến dạng mùa vụ. Những hiện tượng này làm giảm năng suất và chất lượng của cây trồng và vật nuôi, làm tăng nguy cơ bệnh tật và sâu bọ, làm mất đi sự cân bằng sinh thái và đa dạng sinh học.
- Dịch bệnh: Dịch bệnh là một trong những yếu tố gây ra khủng hoảng lương thực. Theo FAO, dịch bệnh Covid-19 đã làm giảm thu nhập của khoảng 2 tỷ người lao động trên toàn cầu vào năm 2020. Dịch bệnh Covid-19 đã gây ra sự gián đoạn của chuỗi cung ứng và thị trường lương thực, làm tăng chi phí vận chuyển và sản xuất, làm giảm nhu cầu và khả năng tiêu dùng của người dân. Dịch bệnh Covid-19 cũng đã làm suy yếu hệ thống y tế và giáo dục, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và thiếu dinh dưỡng.
- Cú sốc kinh tế: Cú sốc kinh tế là một trong những yếu tố gây ra khủng hoảng lương thực. Theo Ngân hàng Thế giới, năm 2020, kinh tế thế giới đã suy thoái 4,3%, là mức suy thoái lớn nhất kể từ Thế chiến II. Cú sốc kinh tế do Covid-19, chiến tranh thương mại, biến động giá dầu và các loại hàng hóa khác đã gây ra sự mất ổn định của tài chính và tiền tệ, làm giảm thu nhập và tăng nghèo đói. Cú sốc kinh tế cũng đã làm giảm đầu tư và hỗ trợ cho nông nghiệp và an ninh lương thực.
- Sự biến đổi của dân số và tiêu dùng: Sự biến đổi của dân số và tiêu dùng là một trong những yếu tố gây ra khủng hoảng lương thực. Theo FAO, dân số thế giới dự kiến sẽ đạt 9,7 tỷ người vào năm 2050. Sự gia tăng của dân số sẽ đặt ra nhu cầu lớn hơn về lương thực, đặc biệt là các loại thực phẩm có chứa nhiều protein như thịt, cá, sữa, trứng. Sự biến đổi của tiêu dùng do sự phát triển kinh tế, đô thị hóa, toàn cầu hóa cũng sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu và nguồn cung lương thực. Sự biến đổi của dân số và tiêu dùng sẽ gây áp lực lớn cho nguồn tài nguyên và môi trường.
- Sự suy giảm của nguồn tài nguyên và môi trường: Sự suy giảm của nguồn tài nguyên và môi trường là một trong những yếu tố gây ra khủng hoảng lương thực. Theo FAO, khoảng 33% diện tích đất trên thế giới đã bị suy thoái do quá khai thác, ô nhiễm, xâm chiếm. Sự suy giảm của nguồn tài nguyên như đất, nước, không khí, sinh vật sẽ làm giảm khả năng sản xuất lương thực của nông nghiệp. Sự suy giảm của môi trường như rừng, đại dương, đa dạng sinh học sẽ làm giảm chất lượng và an toàn của lương thực.
Hậu quả khủng hoảng lương thực toàn cầu
- Sức khỏe: Khủng hoảng lương thực dẫn đến nạn đói, suy dinh dưỡng và những ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến sức khỏe và chất lượng sống. Theo Liên hợp quốc, khoảng 690 triệu người trên thế giới bị thiếu ăn vào năm 2019, và con số này có thể tăng lên do ảnh hưởng của Covid-19, xung đột, biến đổi khí hậu và cú sốc kinh tế. Thiếu ăn có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, làm giảm khả năng học tập và làm việc, làm tăng nguy cơ tử vong và giảm tuổi thọ.
- Tăng cường xung đột và di dân: Khủng hoảng lương thực có thể gây ra sự bất ổn chính trị, xã hội và an ninh. Theo WEF, những quốc gia có mức độ an ninh lương thực thấp thường phải chịu đựng những cuộc xung đột kéo dài, gây ra sự phá hủy của cơ sở hạ tầng, sự di dân bắt buộc, sự thiếu hụt của viện trợ nhân đạo và sự gián đoạn của chuỗi cung ứng và thị trường lương thực. Điều này có thể tạo ra những vòng luẩn quẩn khó thoát.
- Suy giảm kinh tế và môi trường: Khủng hoảng lương thực có thể gây ra sự mất mát của nguồn thu nhập, sản xuất và tiêu dùng. Theo FAO, kinh tế thế giới đã suy thoái 4,3% vào năm 2020 do Covid-19, chiến tranh thương mại, biến động giá dầu và các loại hàng hóa khác. Điều này đã làm giảm thu nhập và tăng nghèo đói của hàng triệu người. Khủng hoảng lương thực cũng có thể gây ra sự suy giảm của nguồn tài nguyên và môi trường, do quá khai thác, ô nhiễm, xâm chiếm và biến đổi khí hậu trên thế giới bị thiếu ăn vào năm 2019. Thiếu ăn gây ra sự suy yếu của hệ miễn dịch.
Giải pháp ngăn ngừa và giảm bớt hậu quả khủng hoảng lương thực toàn cầu
- Đầu tư vào các hệ thống lưu trữ thực phẩm có thể chịu được các sự kiện thời tiết cực đoan. Điều này có thể giúp bảo quản và phân phối lương thực một cách hiệu quả, giảm thiểu lãng phí và mất mát do thiên tai, bệnh tật hoặc hỏng hóc.
- Đa dạng hóa nguồn thực phẩm và kỹ thuật sản xuất nông nghiệp để giảm rủi ro. Điều này có thể giúp nâng cao năng suất và chất lượng của lương thực, tăng khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo vệ đa dạng sinh học và sự cân bằng sinh thái.
- Áp dụng các hệ thống quản lý nước có thể giảm thiệt hại cho cây trồng do lũ lụt hoặc hạn hán. Điều này có thể giúp tiết kiệm và sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên quý giá này, tăng cường khả năng chịu đựng của nông nghiệp, giảm ô nhiễm và xói mòn đất.
- Giảm thiểu lãng phí thực phẩm và tận dụng lại các phần thừa. Điều này có thể giúp tiết kiệm chi phí, tài nguyên và năng lượng, giảm khí nhà kính, cải thiện an ninh lương thực và dinh dưỡng, đóng góp cho việc xử lý rác thải.
- Quản lý giá cả và cung ứng lương thực một cách minh bạch và công bằng. Điều này có thể giúp ổn định thị trường, bảo vệ người nông dân và người tiêu dùng, khuyến khích sản xuất và tiêu dùng bền vững, ngăn ngừa các cú sốc kinh tế.
- Tăng cường hợp tác quốc tế để giải quyết nguyên nhân gốc rễ của khủng hoảng lương thực. Điều này có thể giúp xây dựng lòng tin, hòa bình và an ninh, chia sẻ kinh nghiệm và kiến thức, hỗ trợ tài chính và kỹ thuật, tuân thủ các cam kết và hiệp ước về an ninh lương thực.
- Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của mọi người về an ninh lương thực. Điều này có thể giúp tạo ra sự quan tâm, đồng cảm và hành động của cộng đồng, doanh nghiệp, chính phủ và các tổ chức phi chính phủ, thúc đẩy các thay đổi tích cực về thói quen và lựa chọn của người dân.
- Phát triển khoa học và công nghệ để cải thiện năng lực sản xuất, phân phối và tiêu dùng lương thực. Điều này có thể giúp tạo ra những giải pháp sáng tạo, hiệu quả và an toàn cho các vấn đề về an ninh lương thực, như cải tiến giống, phương pháp canh tác, hệ thống thông tin, bao bì, chế biến, kiểm tra.
Trên đây là những thông tin mới nhất về nguy cơ khủng hoảng lương thực toàn cầu năm 2023. Là một phần của hành tinh xanh, hy vọng bạn sẽ cùng đồng hành góp phần sức lực của mình để giảm bớt ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng này. Bắt đầu từ việc tận dụng mọi loại lương thực mà bạn có, đừng lãng phí!